Alicia Tojeiro Ríos: “Non hai colexio bo ou malo. A escola faina o mestre”
Alicia Tojeiros Ríos é mestra no colexio público plurilíngüe Isidro Parga Pondal de Santa Cruz (Oleiros) e, desde principios de ano, a Mellor docente de España na categoría de Educación Primaria. Así o atestigua a estatuíña dos IV Premios Educa Abanca, un premio para os que a propuxeron os seus propios alumnos e profesores do centro grazas á súa implicación e metodoloxía na que combina diversión e esforzo. A docente, nada en Vigo, é tamén colaboradora radiofónica e autora dos libros educativos Ortografía con Rima e Escuela con corazón.
Que crees que che converteu na mellor?
Quizais a loita por unha escola diferente. Unha escola na que teñen moito peso os valores e a comunicación positiva co meu alumnado e as miñas familias. Na que traballo a educación do ser, desenvolvendo aspectos tan importantes como a autoestima, a autonomía, a perseveranza e a aprendizaxe do fracaso; xunto coa educación do saber facer, desenvolvendo proxectos onde os nenos participan activamente. Algúns exemplos desta loita son dúas dos meus libros solidarios: “ Só ti podes cambiar o mundo”, pola inclusión educativa; e “ Non deixarei de buscarche”, unha historia real para nenos convertida en conto, que busca acabar contra os malos tratos animais.
Como é entón a túa metodoloxía?
As propostas da aula articúlanse sempre conforme a o que eu denominei a “ Dinámica ESAT ”. Este enfoque baséase en catro piares fundamentais coincidentes coas súas siglas: Escoitar con empatía; Sorprender en pequenas doses; Acompañar con corazón e Traballar en equipo. Reflíctese a diario en actividades de xogo, maxia e humor para permitir aprender facendo, sentindo e compartindo.
Sentirse ben para empezar a aprender ben. Cada día cruzamos a porta de clase cun sorriso ( eu a primeira), e unha música acompáñanos ao entrar para activar o corpo. Logo, a doutora corazón pregunta a todos que tal están e vai dando solucións para tentar axudar. A mañá complétase con actividades moi variadas desde ditados tolos, xogos interactivos, xogos orais, lectura de artigos de prensa, entrevistas, investigacións, exposicións, e por suposto, exames tamén.
Non caer na rutina, buscar novos recursos para impresionar e recorrer a estratexias con humor para que non se lles esqueza o contido. Por exemplo, teño dous libros que fixeron mellorar enormemente a escritura en clase: Ortografía con Rima I e II. Aquí pequenas rimas acompañadas de imaxes axudan a lembrar as faltas ( “Por favor, separado y con v y Leonor te lo sube”).
Lin que loitas por unha escola diferente, como debería ser esa escola?
Si. Loito por unha escola na que a educación do ser sexa tan importante como a educación do saber. Preparamos aos nosos alumnos para un futuro incerto que, coa chegada do Covid, converteuse en presente; ás escolas presentóusenos a oportunidade de pensar se o que estabamos a facer ía no bo camiño. Quizais hai anos non se sabía tanto como agora, pero é un feito que para garantir o éxito dos nosos alumnos nun futuro, non só teñen que saber facer, senón saber ser e saber como. Neste aspecto o ensino de contidos ten que ir da man da intelixencia emocional e do desenvolvemento das funcións executivas do cerebro.
Crees que na casa se educa e no colexio ensínase?
Non. Aínda que son consciente de que esta é unha frase que leva tantos anos dicíndose que pode dar lugar a unha gran controversia. Para min, a familia e a escola educan. De feito, ambos son os principais axentes educativos na vida dos nenos, pero non os únicos. A socialización dos nenos cos seus pares, dada a situación actual, dáse principalmente na escola e ademais os nenos pasan cada vez máis horas nas escolas, sendo este o lugar onde se presenta a oportunidade de crecer, de saber como asumir un fracaso, de resolver un problema co compañeiro sen agresividade, de mellorar o que crees sobre ti mesmo… A escola de hoxe, que dispón da internet, ten que repensar onde poñer o foco se queremos que diminúa a desmotivación, os problemas de acoso escolar, a non colaboración familiar e o absentismo escolar.
Cales son os teus principais motivos de preocupación como mestra?
Que haxa docentes que non sexan conscientes da importancia da educación. Traballamos con persoas que están formándose. A escola necesita docentes cunha gran humanidade, capaces de atravesar coa mirada e atopar o talento de cada neno leva escondido para que este poida avanzar, crer en si mesmo, á vez que, todo o grupo enriquécese desa diversidade de capacidades. Preocúpame que a escola non atenda á sociedade que necesitamos. Queremos adultos solidarios, empáticos, respectuosos cos demais, traballadores e felices… que facemos nas aulas para que así sexa?
Dirías que a profesión de mestre/a debería ser unha profesión puramente vocacional ou é máis vocacional que outras?
Non. Eu creo que calquera traballo require un profesional, entendido como aquel que dedica horas á reflexión sobre como mellorar e que mostra unha actitude agradable no que fai. Cualificación e paixón unidas necesariamente. Se vocacional fose sentir que o teu traballo non é un traballo, así debería de ser calquera profesión. A de docente tamén, claro.
Estamos en plena etapa de preinscrición en colexios e os pais xa levan un tempo barallando colexio pero ás veces é difícil decantarse. Que aconsellarías aos pais á hora de buscar colexio?
Cando unha familia ten que escoller un centro educativo hai moitos factores en xogo máis aló do estritamente educativo, como a xornada de mañá ou tarde, a proximidade do centro á residencia habitual, a oferta de actividades extraescolares que amplíen o horario de atención para combinalo co traballo dos proxenitores, o comedor escolar, e en ocasións, en último lugar: o ideario do centro. Por iso esta tarefa non é nada fácil e non poderemos saber se acertamos ou non ata que probemos. Así que, para a decisión final, eu aconsellaría pensar en todas esas variables, sopesalas e tomar a decisión por un mesmo.
Moitos nenos incorporaranse ao ciclo de infantil nuns meses. Que recomendarías ás familias?
Necesariamente ante un cambio haberá unha adaptación; por esta razón debemos asumir as reaccións dos nenos como un proceso natural e acompañalos desde o respecto, pero sen sementar medos e desconfianzas que teñamos como adultos. Non todos os nenos van reaccionar da mesma maneira, algúns chorarán outros estarán máis retraídos ou mesmo perderán hábitos xa adquiridos como o control de esfínteres ou comer sós. Todo pasará e pronto estarán adaptados a eses cambios. O importante é lembrar que os adultos somos modelos de aprendizaxe. Como lles digo sempre aos meus alumnos… “ todo o bo pasa e todo o malo tamén”. Os nenos teñen unha gran capacidade de adaptación. Confiemos neles.
Colexio público ou privado?
Non hai colexio bo ou malo. A escola faia o mestre. Para min, o bo mestre é o “mestre humano”: o que pide esforzo, desde o respecto; o que escoita, para poder motivar e/ou apoiar , e o que fomenta a diversidade, desde o reforzo do talento e non das dificultades. Este mestre poderá estar nunha escola pública ou privada. Atopalo é a nosa misión!
Últimos posts de Lourdes Tomé (ver todos)
- Mobility Kids: a mobilidade como centro da saúde - 10 Xullo, 2023
- Kids&Us, inglés desde o primeiro - 22 Xuño, 2023
- Un verán no xardín - 5 Xuño, 2023
- Nubes Blancas, actividades estivais adaptadas aos máis pequenos - 24 Maio, 2023
- La Fábrica Fotografía: comungando cos recordos - 14 Abril, 2023