REVISTA MARZO

A reunión irmandiña

O primeiro acto público das Irmandades da Fala fíxose en Elviña (A Coruña). A crónica, recollida n´A Nosa Terra, describe os rostros de abraio dos labregos: que diantres fan estes señoritos falando en galego? Cinco anos depois (logo hai un século) houbo cónclave irmandiño en Vigo. O lugar da convocatoria foi o Tamberlick. Cantas lembranzas da vida social sob as voutas do Teatro-Circo! Todas elas asolagadas pola barbarie do urbanismo caníbal.

Haber, había 38 delegados. Pouca militancia para un proxecto tan ambicioso como era a autonomía política. Un tema que os demais partidos miraban con distancia cando non con desprezo. E quince anos despois Galiza votaba de maneira unánime polo Estatuto. Non é unha verdadeira proeza? De entre os asistentes estaban Cabanillas, Castelao, os Villar Ponte, Otero Pedrayo… Na mesa presidencial emerxe o rostro de Enrique Peinador, dono do Hotel-Balneario de Mondariz e un dos empresarios máis podentes dos habidos nese tempo. Dos delegados de Vigo destaca o raparigo de Náutica: Manoel Antonio, residente no Paseo de Afonso XII.

Precisamente o poeta dos mares carnais publicou un manifesto canda Xavier Soto denunciando a negativa do Concello de Vigo a ondear a bandeira galega no edificio consistorial (a actual Casa Galega da Cultura). Por dúas veces os munícipes votaron contra esta moción. Á calor da asemblea irmandiña distribuíron este manifesto rebelde que trae consigo un aroma ao Máis Alá!

Banner A Movidiña

Os soñadores da patria futura debateron durante tres días do abril do 21 sobre cales eran os vieiros propicios polos que debía transitar o nacionalismo. Houbo verbas intensas porque intenso foi o debate arredor da cuestión electoral: participar ou absterse, como resposta ao enguedello caciquil? O pacto de armisticio que asinaron as dúas partes, fráxil como o vidro, durou o voo dun pardal. Meses despois estouraban as Irmandades na IV Asemblea celebrada en Monforte de Lemos. Un chisco máis tarde, Primo de Rivera puxo fin definitivo a tanta leria.

As alpargatas dos mozos de corda, os pantalóns desfarrapados dos obreiros manuais ou as blusas molladas das pescantinas do Berbés contrastaban cos traxes a medida dos irmandiños. Mais estes sabían que neles residía o verdadeiro ser do pobo galego e cando eles tomasen conciencia de ser quen son, Galiza sería fiel a si mesma.

Hoxe o busto de Peinador saúda os estudantes de Empresariais na zona de Peritos. Imaxino a cara de moitos deles ao descubrir quen era e que lingua falaba: o mesmo abraio ca os labregos de Elviña.