Tribuna: ‘Aínda queda moito que contar’, por Xosé González

Nada é tan insoportable como cruzarte na rúa coa persoa que te torturou na comisaría. A min acontéceme de cando en vez. Debe ser o único que vive daquel fato de sádicos que gañaba o soldo a forza de agredir impunemente os detidos pola única razón de seren defensores de valores democráticos negados pola ditadura franquista. Ese individuo co que me teño atopado chámase Jesús Barrigas López. Tardei tempo en coñecer a súa identidade, pero conseguino. Agora xa o podo identificar plenamente. Cando nos cruzamos, non me aguanta a mirada; mira para outro lado. Coñecino na década dos setenta, cando formaba parte da brigada político-social da comisaría de Vigo, que dirixía Waldo López Mazairas, a Pita de Pesqueiras, un represor posuidor das peores mañas para sacarlles aos detidos confesións baixo tortura. Nesa tarefa represiva tiña como colegas a Nieto; París; Pardavila, a Cotovía; Benito, o Cornudo; Carril; Eduardo Otero; Pastor; Manuel Rivera; Jorge Mosquera…, todos formados nas técnicas máis salvaxes de tortura.

En agosto de 1975 detivéronme cunha despregadura insólita. Durante os tres días que permanecín na comisaría sufrín vexacións e as torturas máis dolorosas que a imaxinación poida recrear. Os interrogatorios adoitaban principiar ás once da noite e rematar ás seis da mañá. Durante esas horas os malos tratos eran continuos. Cumpría estar preparado psicoloxicamente para eludir aqueles interrogatorios. Eu estábao. De feito, non foron quen de sacarme unha delación ou información —eu tiña moita pola relevancia orgánica que tiven na dirección da UPG— que puxese compañeiros en perigo. Para «amolecerme» (expresión que utilizaban con frecuencia), subían o ton dos malos tratos. No patio da comisaría había un habitáculo de 1,50 × 1 metro, aproximadamente, no que había que estar anicado sen apenas posibilidade de remexerse. A porta que pechaba aquel caixón tiña unha pequena fenda para poder respirar, pero a claustrofobia era insoportable. Quen entraba naquel tobo acababa pedindo que o sacasen de alí a cambio de «cantar». Comigo tocaron en ferro. Como dixen, durante anos funme preparando ante unha eventual detención. Xa mo dicía Luís Soto, un dos cofundadores da UPG exiliado en México: mentres o pau vai e vén descansa o lombo. Este dito popular indicábame que non había mal que durase moito tempo. A cuestión era resistir.

Como aquel procedemento non lles deu resultado, Manuel Rivera, Barrigas e outro que nunca puiden identificar leváronme á praia de Alcabre, a iso das tres da madrugada, e fixeron un arremedo de fusilamento. Cando chegamos ao areal, quitáronme as esposas e comináronme a que botase a andar, apuntándome coas súas pistolas. A miña reacción desconcertounos porque non a imaxinaban; encareime con eles e díxenlles: «Disparade; vós cometeredes un delito de homicidio e eu serei unha vítima que denunciará o estado policial do réxime». Despois daqueles días na comisaría, pasáronme ao xulgado, e o xuíz, Julián Sansegundo, decretou o ingreso en prisión. Aos vinte días saín en liberdade logo de pagar unha fianza de 50.000 pesetas. Cando atravesei a porta de saída, estábanme agardando outra vez os tres energúmenos ao pé do negro Seat 1500 tan coñecido en Vigo. Volvín para a comisaría outros tres días, coas consabidas torturas, mais tampouco foron quen de sacarme ningunha información. Rematadas as 72 horas, volvéronme levar ao xulgado. Desta volta, o xuíz chamábase Luís Manuel Amador Moreira. Ante o meu estado lamentable, díxolle ao meu avogado, Nemesio Barxa, que el se desentendía do caso (!) e suxeriulle que escapase; el ditaría unha orde de busca e captura para curarse en saúde diante da policía: «Estando el detenido prestando declaración, se levantó y escapó de mi despacho». Aquela orde estivo en vigor ata marzo de 1984, cando un gobernador civil do PSOE, Virginio Fuentes, co que fixera unha fonda amizade, a deixou sen efecto.

Pero como a vida dá moitas voltas, vou contar unha anécdota que me ocorreu anos despois cando Luís M. García Mañá era comisario-xefe de policía de Vigo, co que tanto me amiguei e tantos proxectos culturais levamos adiante. Un día que quedaramos en irmos xantar, citoume na comisaría. Como ao chegar non estaba, Enma, a súa secretaria, díxome: «Luís tarda un pouco, vai para o seu despacho e le a prensa que ten enriba da mesa». Así o fixen. Nisto, alguén peta na porta do despacho. Eu ergo a voz dicindo: «Adiante!». E alí aparece Jorge Mosquera, outro que me torturara e que na altura estaba xubilado. Ao verme sentado na mesa do comisario quedou aloulado, enmudeceu; eu, moi resolto, díxenlle: «Váiase e tire da porta, cabrón!».

Xosé González Martínez
Presidente de Galeguizar Galiza