A cidade onde agroman os festivais pero non arraigan
Como en tantos outros eidos culturais, a relación de Vigo cos festivais de música é bastante complexa. Nos últimos anos vivimos un período de florecemento destes eventos en todo o mundo, e Galicia é unha boa mostra diso: practicamente non queda cidade nin vila que non teña o seu propio festival —ou mesmo festivais—.
Nos diferentes barrios e parroquias da nosa urbe celébranse, especialmente nos meses estivais, varias propostas deste tipo: The Wild Fest en San Miguel de Oia, o Freixo Rock, o Revoltallo en Valadares ou as Picnic Sesións en Saiáns. No centro temos, pola súa banda, o Underfest, Vigo Psych Fest, Musicav ou o novo Galicia Fest, que atraca no peirao de transatlánticos cun cartel de pop indie nacional. Por ter, ata contamos con festivais fantasma, como o Rock in Vigo, un evento de bandas locais que o alcalde Abel Caballero prometeu en 2023 durante a fin de semana previa ao concerto de Guns N’ Roses. Seguimos á espera do primeiro acorde.
Estamos a vivir a época de maior número de festivais por metro cadrado, sen dúbida, pero este non é un fenómeno actual. Vigo gozou no pasado de festivais e ciclos de moito nivel e, sobre todo, de moita variedade: Félix Rock (onde Motörhead actuou por primeira vez en Galicia), o metaleiro Vigo Alterna, Karraskal Rock, O Son das Mámoas, Son da Lameira, Para Vigo me Voy, Are More, Vigo Transforma, Festival Nun Local, Latitudes, Vigo Emerxe, Rock this Town, TerraCeo, Vigo Urban, Vigo Jazz-Class… Algúns deles, ademais, estaban formados integramente ou en gran medida por grupos da cidade. Por non falar do ciclo de bandas locais que se fixo durante o verán pandémico de 2020, cando o Concello botou man dos artistas da cidade ao non poder traer grandes nomes a Castrelos. Na actualidade, ningún destes festivais e ciclos sobrevive.
Lucía Martínez: «Ao Concello de Vigo non lle interesan as cousas que requiren cariño»
Un dos casos máis soados e dolorosos dos últimos anos foi a desaparición do Imaxinasons, o festival internacional de jazz da cidade. O Imaxinasons naceu en 2005 co fin de dotar Vigo dun evento de jazz europeo de referencia, obxectivo que foi logrando co paso dos anos e grazas ao bo traballo na programación do músico Baldo Martínez, ao que se sumou Nani García máis adiante. En 2016 produciuse un relevo na dirección artística, que asumiu a batería viguesa Lucía Martínez. Tratábase dun reto importante e, sobre todo, moi especial, pois a artista tiña un forte vínculo co evento desde os comezos: «Entrei en contacto co Imaxinasons desde a primeira edición, para min foi como unha escola. Sempre me sentín moi identificada e moi orgullosa dese festival, porque era un lugar ao que ías descubrir cousas novas e distintas», di.
A primeira edición como directora non foi sinxela, pois o programa pechouse moi enriba da data, pero Lucía prefire quedar coa parte boa: «A nivel artístico eu tiña moitas ideas, era unha proposta tras outra. Foi moi bonito programar un festival de algo que te apaixona», lembra. Todo cambiou no seu segundo ano: «Foi terrible. Para min foi unha experiencia moi dolorosa, foi unha decepción brutal a nivel político e a nivel de colegas músicos», conta a instrumentista, que ademais daquela estaba embarazada. O fin da súa andadura á cabeza do Imaxinasons tampouco é unha lembranza feliz: «Na primavera do ano seguinte, cando eu pensaba que si se faría a vindeira edición, recibo un correo electrónico do Concello dicindo que non contan comigo». Un texto directo, impersoal, sen unha palabra de agradecemento ao seu labor nos anteriores anos. «Para min a música ten un aspecto emocional moi grande e, se non o hai, non funciona. Non valoran nin quen es ti, nin que fas, nin os números do festival, nin o nivel artístico nin o que di a prensa. Sácante para meter a outro; é unha cousa política, nin máis nin menos».
Nun último xiro dos acontecementos, o Concello de Vigo decidiu en 2018 refundar o Imaxinasons baixo o orixinal nome de Festival de Jazz de Vigo, xa que se trataba dunha «nova senda como festival con entidade propia para responder á enorme afección ao jazz que hai en Vigo», en palabras de Abel Caballero. Na presentación tampouco houbo referencias ao Imaxinasons nin aos profesionais que traballaron nel durante máis dunha década. Esta nova etapa foi bastante breve: ao ano seguinte nada máis se soubo nin do Festival de Jazz de Vigo nin do Imaxinasons. Lucía dá un diagnóstico: «Creo que ao Concello non lle interesan as cousas que requiren cariño; todo ten que ser mediático, hai un afán de multitudes. O Imaxinasons era un festival que enchía case todas as actividades e co que a xente se identificaba máis aló de que gustasen os concertos ou non», conclúe.
Frans Banfield: «Se non podo programar na cidade na que vivo, fareino nos arredores»
O certo é que Vigo perdeu un festival dun estilo que, malia vir da outra beira do Atlántico, goza de moitos seguidores nesta marxe. Iso vémolo na cantidade de festivais e ciclos de jazz e blues que hai ao longo e ancho de Galicia: Nigrán, Cangas, Moaña, Pontevedra, A Coruña, Ferrol, Sarria, Ribadeo, Lugo, O Courel, Fisterra… «Como pode ser que Vigo non teña un? Non creo que sexa unha cuestión de que funcione ou non, senón unha cuestión de filosofía ou criterio musical á hora de programar por parte do Concello». Quen fala é o músico e promotor arxentino Frans Banfield, que leva máis de vinte anos vivindo na nosa cidade. O bonaerense, que loce como apelido artístico o nome da súa localidade de orixe, comezou nisto da programación de concertos case que por necesidade, para conseguir actuacións da súa banda Phantom Club. Co paso do tempo foise profesionalizando ata crear FB ProduXion, coa que organiza concertos e festivais de blues, soul, funk e jazz en diferentes lugares de Galicia. Curiosamente, malia levar dúas décadas residindo e traballando en Vigo, este ano organiza un festival de blues en Nigrán, outro de jazz en Ponteareas e un ciclo de concertos en Cesantes: «Non probei a organizar ningún festival en Vigo porque sei como está o negocio montado. Si que tratei de traer artistas potentes como Ariel Rot á Porta do Sol e Billy Gibbons [líder de ZZ Top] a Castrelos, pero non aceptaron ningunha das propostas». Engade que «se non podo programar na cidade na que vivo, á que lle estou moi agradecido, pois fareino nos arredores».
O verán pasado Frans programou o concerto de Estrellas de Buena Vista na Porta do Sol, que encheu de son cubano o centro de Vigo: «Foi a única vez nos 23 anos que levo vivindo aquí que fixen algo co Concello; paciencia teño, iso si. Saíu todo perfectísimo, moitas persoas considerárono o mellor concerto dese ano na cidade», comenta. A pesar desa boa experiencia, Frans lamenta «o criterio comercial e máis popular, populista, que non fai xustiza á historia musical de Vigo», que impera nas programacións musicais municipais. Ademais, vendo os cachés que se manexan en Castrelos, parece evidente que non é por unha cuestión económica: «É todo un pouco arbitrario. É unha mágoa que non se lles dea continuidade a grandes proxectos e a cousas feitas con máis elegancia e calidade». Por último, tamén fai fincapé no «difícil que é chegar a reunirse con xente do Concello, hai como unha barreira».
Marcos Rivas: «Pensan que o Surfing the Lérez é do BNG e non é certo: é da miña empresa»
Saímos de Vigo co fin de atopar un festival que, financiado polo seu Concello, consiga ter continuidade no tempo. Atopámolo a uns trinta quilómetros ao norte, en Pontevedra. Alí celébrase, desde 2011, o Surfing the Lérez, que comezou como un pequeno festival de música surf na Sala Karma e que na súa última edición despregou ata catro escenarios nunha illa do Covo ata a bandeira. En 2012 xa saíra as rúas da zona vella e na terceira edición deu o salto ao fermoso parque á beira do Lérez, onde se segue a celebrar no día de hoxe.
A vertente surf que lle deu nome ao festival foise perdendo en favor dunha variedade estilística máis ampla e, sobre todo, dándolles moito espazo ás bandas galegas: «Sempre tiramos moito da música galega e, de feito, en 2016 fixemos unha edición só con bandas de aquí», conta Marcos Rivas, creador do festival e propietario da extinta Sala Karma. Grazas ao apoio do Concello de Pontevedra, cuxa primeira achega «un pouco boa» foi de 10.000 euros en 2015, o festival foi medrando ano a ano e mesmo puido volver en boa forma tras o parón obrigado da pandemia. As guerras políticas non son exclusivas de Vigo: o Surfing the Lérez non recibe ningunha axuda nin da Deputación de Pontevedra nin da Xunta de Galicia, que nin sequera se reúnen con Marcos: «Traballo en varias actividades co Concello, pero non pertenzo a ningún partido; eu traballo pola cultura, non pola política. Pensan que o Surfing é do BNG e non é certo: é da miña empresa. O Concello de Pontevedra colabora, pero tampouco tanto como pode pensar a xente. Outros festivais da cidade reciben o dobre de cartos ca nós», apunta.
Malia o éxito da última edición, especialmente da xornada do sábado 7 de xuño, Marcos non se mostra moi optimista respecto ao futuro do festival: «Penso que ao festival lle queda moi pouco de vida. Eu teño unha idade, necesito unha estabilidade, e o risco que ten o Surfing é moi grande. Vives en tensión antes, durante e despois do festival. Pese a que somos de balde, mobilizamos moitísima xente, e entendemos que estamos marcando un tipo de festival do que creo que non existen moitos aínda, máis familiar e diúrno». Mesmo houbo quen lle comparou o Surfing co Primavera Sound do Porto, que tamén se celebra nun parque: «Está guai a comparación, pero non temos nada que ver en artistas, aínda que si no espírito ese de ir de escenario en escenario cambiando de estilos. Temos que ir crecendo aos poucos e facer cousas algo distintas cada ano, porque se non entras nunha monotonía, e a min abúrreme a monotonía». Para pechar, engade: «En Castrelos creo que podería facerse algo parecido».
Pablo Vázquez
Redactor
Pablo Vázquez
Últimos posts de Pablo Vázquez (ver todos)
- A lenda brasileira Toquinho repasou en Vigo sesenta anos de cancións - 11 Xullo, 2025
- Manuel Bragado escolle os quince momentos máis relevantes da historia de Vigo - 7 Xullo, 2025
- Maná repasa o seu legado imperecedoiro nun Monte do Gozo ateigado - 6 Xullo, 2025
- Canto gasta Vigo nos concertos de Castrelos? - 2 Xullo, 2025
- Contedores de memoria: por que é importante catalogar o patrimonio industrial como Ben de Interese Cultural? - 26 Xuño, 2025